Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων είναι ένα θεσμοθετημένο από την Πολιτεία όργανο με σκοπό να εκφράζει τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών της σχολικής μονάδας. Όλοι οι γονείς είναι μέλη του, με ενεργά μέλη τους εγγεγραμμένους, που έχουν και το δικαίωμα να εκλέγουν και να εκλέγονται στα όργανα του συλλόγου. Αποτελεί ένα υποστηρικτικό όργανο, δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα και λειτουργεί μόνο με την εθελοντική συμμετοχή των γονιών. Ο σκοπός και ο τρόπος λειτουργίας κάθε συλλόγου ορίζεται από το καταστατικό του και η έδρα του είναι το σχολείο, όπου το Συμβούλιο Σχολικής Κοινότητας οφείλει να παραχωρήσει χώρο και υποδομές για τις συνεδριάσεις του αλλά και για τα υπάρχοντά του.
Μέχρι το 1985, η συμμετοχή των γονέων στα εκπαιδευτικά πράγματα ήταν προαιρετική και εξαρτιόταν από την πρωτοβουλία της εκπαιδευτικής μονάδας. Οι δράσεις τους αφορούσαν τη χρηματοδότηση των σχολικών ταμείων, τη συντήρηση διδακτηρίων κ.τ.λ. . Η παρουσία του κατοχυρώθηκε νομικά από τον Νόμο 1566/1985, ο οποίος προέβλεπε ότι: «Οι γονείς των μαθητών κάθε δημοσίου σχολείου συγκροτούν έναν σύλλογο γονέων, που φέρει την επωνυμία του σχολείου και συμμετέχουν αυτοδικαίως σε αυτόν» (άρθρο 53, παρ. 2). Το παραπάνω άρθρο αντικαταστάθηκε από το άρθρο 2 του Ν. 2621/98, το οποίο έδινε τη δυνατότητα συγκρότησης του συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων σε επίπεδο εκπαιδευτικής μονάδας, της Ένωσης Γονέων σε επίπεδο Δήμου, της Ομοσπονδίας Γονέων σε επίπεδο Νομού και της συνένωσης όλων των ομοσπονδιών σε μια Συνομοσπονδία.
Αρμοδιότητες
Οι αρμοδιότητες και ασχολίες κάθε συλλόγου γονέων και κηδεμόνων είναι επικουρικές στη δράση του σχολείου και, με μόνο γνώμονα το καλύτερο για τους μαθητές, έρχεται να συμβάλλει επικουρικά στην επίλυση προβλημάτων, τα οποία χρειάζονται συλλογική προσπάθεια, ώστε να αντιμετωπιστούν. Ο σύλλογος συμμετέχει ισότιμα στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στην οργάνωση και λειτουργία του σχολείου, μέσω του εκλεγμένου εκπροσώπου του στο Συμβούλιο Σχολικής Κοινότητας.
Αναλυτικά και σύμφωνα με το καταστατικό της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Γονέων, ο σκοπός του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων είναι:
1. Η ηθική και υλική ενίσχυση του έργου του σχολείου για την αποδοτικότερη λειτουργία του, η οποία και θα υποβοηθήσει το έργο των εκπαιδευτικών για την αρτιότερη μόρφωση των μαθητών και των νέων και την ηθική διάπλαση του χαρακτήρα τους.
2. Η διαφώτιση της κοινής γνώμης και της Πολιτείας για τις υποχρεώσεις τους απέναντι στην παιδεία των νέων.
3. Η στενή συνεργασία σχολείου και οικογένειας, η συμπαράσταση στους εκπαιδευτικούς λειτουργούς για την ενίσχυση του έργου τους και την καλή άσκηση του λειτουργήματός τους, η ενημέρωση των γονέων και κηδεμόνων για τα ζητήματα της εκπαίδευσης και η συνειδητοποίηση των σκοπών του συλλόγου.
4. Η προσφυγή στους αρμόδιους φορείς για την ενίσχυση του σχολείου σε διδακτικά ζητήματα, η ενίσχυση του σχολείου με τα αναγκαία μέσα και η περίθαλψη και η οικονομική ενίσχυση των απόρων μαθητών.
5. Η παρακολούθηση του ήθους και της υγείας των μαθητών.
6. Η υποβοήθηση της τακτικής φοίτησης και μάθησης με την ανάπτυξη και καλλιέργεια της ευγενικής άμιλλας.
7. Η λειτουργία μαθητικών κατασκηνώσεων.
8. Η βράβευση και η εξασφάλιση υποτροφιών για τους μαθητές που αρίστευσαν.
9. Η συνεργασία με άλλους οργανισμούς που έχουν όμοιους ή παρεμφερείς σκοπούς.
10. Η ανάπτυξη του σχολικού αθλητισμού και η προώθηση των αθλητικών ιδεωδών.
11. Η συστηματική αγωγή των μαθητών, σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατίας, της εθνικής ανεξαρτησίας και της ειρήνης.
Οι σκοποί αυτοί επιδιώκονται με κάθε νόμιμο μέσο και ειδικότερα με οργάνωση διαλέξεων και συγκεντρώσεων, ίδρυση βιβλιοθηκών και αναγνωστηρίων, οργάνωση ταξιδιών αναψυχής και μορφωτικών εκδρομών, τη συμμετοχή σε γιορτές, με την ίδρυση πνευματικών και πολιτιστικών κέντρων σε συνεργασία με τους μαθητές, δασκάλους και εκπαιδευτικούς και την τοπική αυτοδιοίκηση, με τη διαφώτιση των γονέων, με τη δημιουργία ομάδων εργασίας των γονέων κάτω από την καθοδήγηση του ∆.Σ. του Συλλόγου και με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο που η διοίκηση του Συλλόγου θα κρίνει σκόπιμο με απόφασή του.
